Anna Alternatywnie: Ilustrator przed malarzem

Jeszcze zanim okrzyknięto go papieżem pop-artu — przed puszką zupy Campbell, dyptykiem Marlyn i założeniem słynnego The Factory — Andy Warhol był rysownikiem, projektantem reklam i witryn sklepowych. Ilustrował m.in. dla Vogue'a, Harper Bazaar, The New Yorker oraz Glamour. Kochał koty oraz... damskie buty.

Jeszcze za czasów liceum, Andy Warhol zdobywał nagrody za swoje rysunki. Po ukończeniu studiów w Carnegie Institute for Technology (obecnie Carnegie Mellon University) w 1949 roku, mając zaledwie 21 lat, przyjechał do Nowego Jorku, by tam rozpocząć pracę jako grafik reklamowy. W październiku tego samego roku udało mu się dostać atrakcyjną posadę w magazynie Glamour i już w 1950, stał się jednym z najbardziej wziętych ilustratorów. To właśnie wtedy, w wyniku błędu redakcyjnego, z jego nazwiska zniknęło ostatnie "a", zmieniając słowackie Warhola na Warhol.

U szczytu kariery artysty komercyjnego, Andy Warhol zarabiał około stu tysięcy dolarów rocznie, co w latach 50. XX wieku było astronomiczną sumą. Wkrótce zaczął pracować dla przemysłu telewizyjnego. Dobywał wiele nagród z dziedziny grafiki reklamowej m.in. Art Directors` Club za program The Nation's Nightmare about narcotics and crime.

Andy Warhol, The Nation's Nightmare about narcotics and crime, 1952

Andy Warhol, Love is a Pink Cake, 1952

Andy Warhol kochał koty i damskie buty

W 1955 roku Andy Warhol wydał portfolio zawierające same tylko ilustracje butów — À la recherche du shoe perdu (W poszukiwaniu straconego buta) nawiązujące tytułem do noweli francuskiego pisarza Marcela Prousta À la recherche du temps perdu (W poszukiwaniu straconego czasu). W tym samym roku podjął lukratywną współpracę z producentem obuwia I. Miller & Sons, jako wyłączy ilustrator w kampanii marketingowej, mającej zmienić wizerunek firmy. Co tydzień, Andy Warhol przygotowywał nowy rysunek reklamowy, który pojawiał się w niedzielnym wydaniu New York Time. Współpraca trwała aż do 1957 roku, do sprzedaży firmy Genesco Inc.

Podpisy pod butami były zapisywane przez matkę Andy'ego Warhola — Julię
lub asystentów symulujących jej charakter pisma.

Warhol kochał koty i dzielił to zamiłowanie z matką. W 1954 roku ukazała się ilustrowana książka 25 Cats Name Sam and One Blue Pussy, wydrukowana w zaledwie 190 egzemplarzach, które artysta rozdał klientom i przyjaciołom. Trzy lata później ukazała się podobna publikacja Holy Cats by Andy Warhol’s Mother. Obie książki, podobnie jak obuwnicze portfolio oraz wiele innych podobnych publikacji, powstały we współpracy Andy'ego i jego matki, która podobno najbardziej lubiła rysować właśnie koty i anioły.

25 Cats Name Sam and One Blue Pussy, Andy Warhol

Holy Cats by Andy Warhol’s Mother, Andy Warhol

Styl ilustracyjny Andy'ego Warhola określano jako „kapryśny” i „lekki”, a przedmioty ilustracji rzadko odpowiadały rzeczywistym proporcjom i formom. Różnił się znacząco od stylu akademickiego, przez co wykładowcy z Carnegie Institute for Technology, którzy go nie aprobowali, zadawali artyście prace dodatkowe.

Dla uzyskania pożądanych efektów, Warhol stosował technikę zwaną blotted line. Można ją określić jako prymitywną formą druku i polega ona na naniesieniu wzoru tuszem, na niechłonną kartkę papieru, a następnie odciśniecie go na kartce chłonnej. W ten sposób uzyskuje się efekt rozmazanej linii. Artysta lubił niedoskonałości, które były wynikiem stosowanych przez niego technik. Wzór wypełniano później kolorowym tuszem lub akwarelą i płatkami złota. Poniżej możesz zobaczyć tę technikę w praktyce.

Blotted Line Lesson, The Andy Warhol Museum

Mało kto o tym wie, ale Andy Warhol miał także swój epizod z ilustracją dziecięcą

Pomiędzy 1957 a 1959 rokiem współpracował z The Doubleday Book Club, dla których stworzył ilustracje do bajki The Little Red Hen (Mały czerwony kurczak), która stanowiła część serii Best in Children’s Book. W 1961 roku na zlecenie Teddy'ego i Arthura Edelmanów z Fleming-Joffe Ltd. przygotował także dziecięcą kolorowankę — A Coloring Book: Drawings by Andy Warhol — która miała być prezentem dla dzieci Eldmanów. Drukiem ukazała się jednak dopiero w 1990 roku, a w 2011 Wydawnictwo Thames & Hudson z Londynu, wypuściło jej wznowienie.

Na wiosnę 1959 roku, do drzwi Andy'ego Warhola zapukała znana amerykańska dekorator wnętrz oraz kurator artystyczny Suzie Frankfurt, która zobaczyła prace młodego artysty na okazjonalnej wystawie w Manhattan’s Serendipity. Zaproponowała mu współpracę przy tworzeniu komediowej książki kucharskiej, która później ukazała się pod tytułem Wild Raspberries. W ten sposób rozpoczęła się także ich wieloletnia przyjaźń.
Poprzez Wild Raspberries Warhol i Frankfurt wyśmiewali modne w ówczesnych latach masowo produkowane francuskie książki kucharskie. Cały projekt był niezwykle pracochłonny. Każdy egzemplarz został przygotowany ręcznie, dlatego powstały zaledwie 34 egzemplarze. Suzie Frankfurt wymyśliła przepisy, Andy Warhol przy pomocy kilku wynajętych chłopców wykonał ilustracje, a jego matka stworzyła kaligrafię. Oprawę również wykonano ręcznie.
Końcowy efekt był zachwycający, ale nowojorscy wydawcy nie zalali pary artystów falą zamówień, dlatego książki ostatecznie zostały wysłane do wydawnictwa Doubleday i Rizzoli oraz rozdane przyjaciołom. Dopiero po czterdziestu latach, w 1997 roku, syn Suzie Frankfurt Jamie, znalazł Wild Raspberrie w jej dokumentach i postanowił wydać.

Wild Raspberrie by Andy Warhol and Suzie Frankfurt, 1959

Andy Warhol projektował także okładki płyt muzycznych. Przez całe życie opracował ich około pięćdziesięciu, ale dokładna liczba nie jest znana

Na początku tworzył dla nieznanych artystów muzyki karaibskiej, meksykańskiej, jazzowej i awangardowej, a także na potrzeby kryminalnych słuchowisk radiowych i audycji młodzieżowych. W latach 50. XX wieku, zaczął współpracować ze znanymi jazzmenami. Jego styl graficzny ewoluował przez następne lata, by dekadę później nabrać specyficznego charakteru. Warhol tworzył okładki dla najbardziej znanych wykonawców muzycznych II połowy XX wieku, które znane są do dziś, jak choćby Velvet Underground, Rolling Stones. Zrozumiał, że okładka płyty, tak jak okładka książki, stanowi dopełnienie treści oraz silny bodziec do zainicjowania kontaktu z odbiorcą.
Gdy w połowie lat 70. w muzyce popularny stał się punk za sprawą zespołu Sex Pistols a kanony estetyczne skręciły w stronę swoistego brudu i szpetoty, Andy Warhol na krótko stracił na popularności, by za chwilę powrócić w przepełnionych neonowymi kolorami latach 80. Wtedy to pojawił się szeroko znany "klasyczny" Andy — uznany artysta — z okładkami dla takich gwiazd jak John Lenon, Aretha Frankin, czy Diana Ross.

Carlos Chavez, Columbia, 1949
(prawdopodobnie pierwsza okładka zaprojektowana przez Andy'ego Warhola)

The Rolling Stones, Sticky Fingers, 1971,
(widoczny na okładce zamek można było rozpiąć, a pojawienie się tej okładki wywołało skandal)

John Lenon, Menlove Ave, 1986
(wydane pośmiertnie przez żonę muzyka Yoko Ono)

W czerwcu 2016 roku projekty okładek płyt Andy'ego Warhola można było obejrzeć w na wystawie czasowej w Miejskiej Galerii Sztuki w Częstochowie. Kurator wystawy Piotra Metza przytoczył bardzo ciekawą uwagę na temat tej dziedziny działalności artysty:

Gdyby popatrzeć w kalendarium - pierwsze komercyjne prace Warhola to okładki płytowe, które tworzył praktycznie do końca życia. A po jego śmierci nadal ukazują się okładki z jego grafikami. Jedna z nich specjalnie zaprojektowana przez Warhola dla MTV, ujrzała światło dzienne kiedy artysta już nie żył.

Bibliografia:

99 designs, Alex Bigman, Andy Warhol and commercial illustration, https://99designs.com/blog/creative-inspiration/andy-warhol-commercial-illustrator/

bio., Biography.com Editors, Andy Warhol Biography, http://www.biography.com/people/andy-warhol-9523875

Dangerous Minds, Martin Schneider, Andy Warhol, Children's Book Illustrator, http://dangerousminds.net/comments/andy_warhol_childrens_book_illustrator
Guy Hepner, A la Recherche du Shoe Perdu Portfolio by Andy Warhol, http://guyhepner.com/artist/andy-warhol-art-prints-paintings-for-sale/a-la-recherche-du-shoe-portfolio-by-andy-warhol/
Warholstars.org, Gary Comenas, Andy Warhol: from Nowhere to Up There cont,
http://www.warholstars.org/nowhere/andy_warhol_r21.html
Cosmic-Orgasm, K, Andy Warhol: Love id a Pink Cake, http://cosmic-orgasm.com/andy-warhol-love-pink-cake-popart-boy-book/
Daniela Mišovicová, Andy Warhol Painter, https://suvke.edupage.org/files/oagmisovicova.pdf

MICAK, Iwona Wojnarowicz, Rysunki Andy’ego Warhola dla najmłodszych, https://mocak.pl/iwona-wojnarowicz-rysunki-andy-ego-warhola-dla-najmlodszych
Brain Pickings, Maria Popova, Wild Raspberries: Young Andy Warhol’s Little-Known Vintage Cookbook, https://www.brainpickings.org/2013/11/20/wild-raspberries-andy-warhol-cookbook/

Magazyn sztuki, Dominika, Andy Warhol, http://www.magazynsztuki.pl/andy-warhol/

Psychosonda, Wojtek Szczurowski, Andy Warhol – okładki płyt, http://www.psychosonda.pl/andy-warhol-okladki-plyt/

Dziennik Polski 24, Paweł Gzyl, Słynne okładki Andy'ego Warhola w Ogrodzie sztuki, http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/3276544,slynne-okladki-andyego-warhola-w-ogrodzie-sztuki,id,t.html
Dziele.pl, Wystawa ponad 30 okładek płytowych Andy'ego Warhola,
http://dzieje.pl/wystawy/wystawa-ponad-30-okladek-plytowych-andyego-warhola

Wikipedia polska i angielska pod hasłem: Andy Warhol.