Fraza „proces projektowy”
sprawia, że we własnej głowie nie jestem grafikiem-ilustratorem. Jestem
PROJEKTANTKĄ. W jakiś sposób ta myśl nobilituje mnie w moich własnych oczach.
I AM A DESIGNER NOT A FUCKING SCREWDRIVER
Choć uwielbiam ten globalny apel projektantów
do klientów z całego świata, to jednak całkiem często jestem w pewnym sensie
tym „śrubokrętem”. A dokładnie „ołówkiem”. Chodzi o to, że sporą część moich zleceń
obejmują projekty, w których rysunek ma wymiar czysto funkcjonalny. Podlega on ścisłym
wytycznym klienta i nie ma tu miejsca na dowolną interpretację. Takimi
projektami są na przykład ilustracje do podręczników szkolnych czy instrukcji.
Proces projektowy jest tutaj bardzo uproszczony. Polega na wybraniu przez
klienta jednego z moich stylów, przekazanie mi wytycznych i konsultację, czy
się tego trzymam.
Drugą grupę projektów stanowią
te, gdzie mogę wykazać się własną inwencją i podejść do tematu swobodniej. Tu
proces jest zdecydowanie bardziej skomplikowany, choć czasami muszę zmieścić
się w niesamowicie krótkim czasie.
Od czego zaczynam proces projektowy?
Po ustaleniu z klientem potrzeb
projektu i spraw formalnych, raz jeszcze analizuję wytyczne zlecenia.
Przeglądam wskazówki z maili lub zapiski z rozmów. Jeżeli nic takiego nie mam,
a coś wymaga uściślenia, piszę maila z listą dodatkowych pytań lub umawiam się
na rozmowę.
Czasami pomysły wpadają mi do
głowy już podczas wstępnych rozmów z klientem, jednak w części przypadków muszę
zakasać rękawy i coś wymyślić. A to wbrew pozorom ciężka praca. I nie polega na
gapieniu się w sufit i czekaniu na natchnienie (choć czasami też).
Skąd się biorą dobre pomysły?
Następne, co robię, to zadaję
sobie pytania: Jakie powinno być to co projektuję? Co powinno charakteryzować
ten projekt? Jakie emocje lub wrażenia powinien wywoływać, gdy będzie się na
niego patrzeć? Czy jest „ciepły”, czy „zimny”? „Miękki” czy „twardy”? „Kobiecy”
czy „męski”? Do kogo będzie adresowany i czego oczekują ci odbiorcy, albo w
jaki sposób powinni odebrać moje dzieło?
Mniej więcej tym torem krążyły
moje myśli, gdy zastanawiałam się nad ilustracją do opowiadania Sważena –
autorstwa przyjaciółki mojego brata – Justyny. Ilustracja miała być prezentem
zachęcającym autorkę do dalszego pisania. Dla mnie było rzadką możliwością
przygotowania całej pracy od początku do końca, według własnego pomysłu, bez
odgórnych wytycznych, poświęcając na to tyle czasu ile potrzebowałam. Niby
sytuacja wymarzona, ale jakże często kolejna mądrość prof. Mirosława Adamczyka
(jednego z moich wykładowców) okazała się słuszna: „najtrudniejszy projekt, to
ten bez żadnych wymogów”. W takich sytuacjach kurs należy obrać samodzielnie.
Opowiadanie Sważena ma trzy,
bardzo charakterystyczne cechy, które stanowiły dla mnie punkt zaczepienia.
- Po pierwsze zostało osadzone w słowiańskim folklorze, a jego język i klimat przypomina stare polskie baśnie i legendy.
- Po drugie, opowiadanie jest mocno sfeminizowane w tym sensie, że czuć tu rękę kobiecą, bohaterkami są kobiety, a motyw przewodni stanowi miłość matczyna i więź z córką.
- Po trzecie ilustracja powinna oddawać klimat upalnego lata, spalonej słońcem ziemi i być utrzymana w ciepłych tonacjach, jako że jedną z kluczowych postaci jest słowiańska bogini ognia i żaru Swara-Żara.
Innymi kluczowymi pytaniami,
jakie sobie zadaję są: Czy mogę przemycić coś w podtekście? Czy mogę uniknąć
dosłowności lub skryć pod nią drugie dno? Jak mogę opowiedzieć historię?
Taki cel postawiłam sobie przy
projektowaniu okładki do książki Bestia. Czy alkoholizm musi być przekleństwem?
pani Ewy Jasik-Wardalińskiej. Moja klientka – terapeutka uzależnień – miała
dość jasną wizję tytułowej bestii alkoholowej. Widziała ją jako potwora
przypominającego wilkołaka. Ja dodałam do tego wizerunku cechy gadzie, które
wielu ludziom wydają się dość obrzydliwe, a oprócz tego wąż ma też swoją
symbolikę. Jednak ilustracja stylistycznie nie odpowiadała mi jako motyw
przewodni okładki (a miała się tam znaleźć). Musiałam więc zastanowić się, jak
ugryźć ten problem. W toku pracy postanowiłam wykorzystać potencjał typografii.
Jedna z liter została zamieniona w butelkę, z której wyciekała czerwona plama
wina układająca się w kształt bestii. Po jakimś czasie doszłam do wniosku, że
postać nasuwa także skojarzenia z dżinem z butelki, co również miało swoją
symbolikę – dżinny w kulturze arabskiej to złe duchy ściągające na ludzi
nieszczęście.
Przy okazji rozważań o tym, jaki
powinien być mój projekt, nie omieszkam zastanowić się czego w swojej pracy
chcę uniknąć.
Przy ilustracji do Sważeny panicznie wręcz nie chciałam popaść w tandetne fantasy o realistycznej
konwencji, bo to w mojej opinii zrujnowałoby cały klimat tego utworu. Natomiast
tworząc konkursową propozycję logo wystawy Generał Stanisław Maczek i jego żołnierze dla Muzeum Historii Polski wiedziałam, że muszę uniknąć nawiązań militarnych czy patriotycznych, a
przynajmniej uniknąć łopatologicznego podejścia do nich. No bo proszę Was –
wystawa o 1. Dywizji Pancernej i jako logo czołg lub pocisk? Niby samo się
nasuwa, ale czy może być większa sztampa? Nie! Potrzebowałam czegoś prostego i
eleganckiego.
 |
| od lewej: symbol 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka | pierwsza wersja logo | ostateczna wersja po konsultacji z MHP |
Moje rozumowanie okazało się
trafne. Dokładnie ten argument podano, gdy spytałam dlaczego mój projekt wygrał.
– Bo inni przygotowali
czołgi i pociski, a Pani podeszła do tego inaczej – wyjaśnił mi opiekun
wystawy.
Ratunku – nie mam pomysłu!
Jak napisałam wcześniej,
nierzadko pomysły pojawiają się w mojej głowie, już w trakcie czytania briefu,
jednak czasem kompletnie nie wiem, co mam z danym tematem zrobić. A w skrajnych
przypadkach, składam rezygnację.
Oto kilka moich działań, gdy natchnienie
zrobiło sobie przerwę
- Wpisuję hasła związane z tematem w wujka Googla lub Pinteresta. Czasami w ten sposób szukam inspiracji do całego pomysłu na projekt, a czasami do jego części np. kolorystyki. Staram się jednak nie gapić na cudze prace zbyt długo, a nawet wtedy pamiętać o tym, by wystrzegać się chęci naśladowania innych. Mogłoby to skutkować niezamierzonym plagiatem, niezdecydowaniem „to super i to super i to super!” lub depresją „czemu ja tak nie umiem?” Raczej staram się zrozumieć, co mnie porusza w wybranych pracach. Jaki był sposób myślenia autora?
Bardzo często inspiracją jest
jakiś detal: konkretny kolor, grubość linii, motyw. Więcej o tym przeczytasz w
moich artykułach: Przepraszam, czy pani mnie skopiowała? oraz Zawód ilustrator | jak wypracować własny styl cz. 1
- Biorę kartkę i ołówek lub uruchamiam photoshopa i po prostu rysuję cokolwiek związanego z tematem projektu – choćby była to największa sztampa albo bazgroły. Już sam proces rysowania aktywizuje moje kreatywne komórki.
- Proszę o rozmowę z klientem. Nie zawsze omówienie projektu odbywa się twarzą w twarz, czy telefonicznie. Bardzo często załatwiamy sprawę mailowo. Ale gdy jestem skrajnie wypruta z pomysłów dzwonię do klienta i swobodnie gawędzę z nim o projekcie. Zadaję mu dokładnie te same pytania, które zadaję sobie samej. Pytam czy ma jakaś wizję. Czy oczekuje konkretnego podejścia lub bym czegoś się wystrzegała. Co wyobraża sobie kiedy zamknie oczy.
W mojej opinii każdy klient wie
czego chce a przynajmniej wie, czego nie chce. Nawet kiedy mówi, że nie wie.
Moim zadaniem jest dowiedzenie się tych rzeczy.
Taką rozmowę przeprowadziłam
m.in. przy okazji projektu Bestii, który nie tylko obejmował okładkę, ale cały
projekt książki wraz z jej zilustrowaniem. Kiedy moja klientka opowiadała o
swojej publikacji od razu wyobraziłam sobie postacie z Bestiariusza
Słowiańskiego, choć ani razu nie padło do tego nawiązanie. Gdy wysłałam
klientce przykładowe prace z tej publikacji i oświadczyłam, że ten klimat
pasowałby do jej dzieła, kobieta powiedziała „Tak – dokładnie o tym myślałam!”
W ten sam sposób zainspirowała
mnie rozmowa z opiekunem wystawy o generale Maczku. Zadzwoniłam do niego dwa
razy. Za pierwszym – przez dwadzieścia minut, w bardzo zajmujący sposób,
opowiadał mi o tym człowieku i o wystawie. Za drugim – namawiał bym nie
rezygnowała z konkursu, a na odchodne dodał coś bardzo ważnego: „Proszę
przyjrzeć się odznaczeniom 1 Dywizji – wyglądają jak kobieca biżuteria, gdyby
usunąć te czołgi i pociski”.
Kiedy po naszej rozmowie poszłam
na spacer z psem, to właśnie te słowa zadźwięczały mi, gdy patrzyłam na... geometryczne
kolczyki na wystawie sklepu jubilerskiego. I już wiedziałam, w jaki sposób chcę
zaprojektować to logo.
- Wyjście z domu lub zajęcie się czymś kompletnie nie związanym z pracą to ostateczne działanie, gdy wszystko inne zawodzi. I najczęściej przeze mnie ignorowane – niestety. Kiedy nie mogę wpaść na pomysł lub projekt nie idzie po mojej myśli, pracowałabym do sądnego dnia lub śmierci z wyczerpania. Wtedy mój mąż, najczęściej siłą i podczas zażartej kłótni, każe mi przerwać pracę, wyjść na spacer, pójść spać lub przypomina o jedzeniu. W 99% przypadków ma rację. Im więcej myślę o tym, że nie mam pomysłu lub że coś mi nie wychodzi, tym jestem mniej kreatywna. Kiedy zajmę się czymś zupełnie innym, a przede wszystkim – gdy odpocznę od tematu – mózg ma czas, by wszystko sobie poukładać i spojrzeć na sprawę z szerszej perspektywy. Wówczas pomysł przychodzi niespodziewanie, jakby spłynęło na mnie nagłe olśnienie. I jak w transie wracam do domu lub siadam w fotelu rozważając różne opcje tego pomysłu.
Według Amerykańskich Naukowców
(oczywiście) większość dobrych pomysłów przychodzi do nas podczas jazdy
samochodem lub pod prysznicem. Agatha Christie (podobno) wymyślała swoje
morderstwa zmywając naczynia.
Tworzenie bazy projektu – czyli o zdjęciach referencyjnych
Pomysł – jest. Siły do pracy –
są.
Wstępną kompozycję w bardzo
szkicowy sposób rysuję na papierze lub w programie graficznym, by pomysł nie
uciekł. Czasami dodaję do niego notatki.
 |
| *autorzy zdjęć referencyjnych znajdują się na końcu artykułu |
Jeśli projekt obejmuje
realistyczne postacie lub przedmioty, tworzę kolarz ze zdjęć referencyjnych –
własnych lub znalezionych w Internecie. Służą mi do lepszego ustalenia
kompozycji, pomagają zachować postawność anatomiczną, czy układ światła.
Najczęściej nie wykorzystuję całych fotografii, a ich fragmenty – ręka z stąd,
noga stamtąd... Dlatego nazywam to „kolażem”.
Oprócz refek mających pomóc mi
wyznaczyć podstawę ilustracji, na tablicy umieszczam dodatkowe zdjęcia lub
bazowe kolory, które pomogą mi w lepszym opracowaniu tematu. Na przykład przy
ilustracji do Sważeny patrzyłam na różne twarze starych ludzi. (Niestety z
rękami miałam większy problem i nie wyszły, tak jak powinny).
To jest beznadziejne – czyli końcowe opracowanie projektu
Podstawy pomysłu i kompozycji
ustalone. No to lecimy z opracowaniem. Z jakiegoś powodu pierwsze podejście do
tematu jest zawsze zbyt dosłowne. Gdy następnego dnia patrzę na swoje dzieło
świeżym okiem, walę się w głowę zastanawiając „jak mogłam coś takiego zrobić?!”
po czym rozpoczynam proces czyszczenia. Być może słyszałeś Czytelniku, jak
czasami wspominam o jednym z dzieł Picassa – studium byka, które pokazuje
proces odrealnienia tego zwierzęcia, a jednak zachowując jego „bykowość”. Ja
robię mniej więcej to samo.
 |
| Byk, Pablo Picasso |
Gotowe. Patrzę na moje dzieło.
Duma mnie rozpiera. Oby klient czuł to samo. Tydzień później, po szczęśliwym
zakończeniu projektu myślę: A mogłam to zrobić inaczej...
*
Choi, Jung Wook, httpparisto1.blogspot.com201506faces.htmlm=1
Irlandia na fotochromach fot. Library of Congress Biblioteka Kongresu Domena Publiczna
Palenie sprzyja, ale... powstawaniu zmarszczek •Fot. TRF_Mr_Hyde httpbit.ly1CUAGSh CC - BY httpbit.ly1mhaR6e
Portrait of a very old and tired of life wrinkled woman outdoors with a hand near her face, palinchak, httpswww.canstockphoto.comportrait-of-a-very-old-wrinkled-woman-51182104.html
Sumaryanto Bronto, Javanesee Old Smoker, 2006
Portret starej kobiety, Tony Luciani
Happy old smoker Vietnam women, autor (pomimo najszczerszych prób - nieznany) flikr.com
Rodząca kobieta, sragment z filmu Gorodenkoff, https://www.shutterstock.com/pl/video/clip-1009293755-hospital-woman-labor-pushes-give-birth-obstetricians
Twarz rudogłowej dziewczynki, Shutterstock, ale za nic nie mogę znaleźć autora i linku
By być na bieżąco zapisz się na subskrypcję bloga.
Grupa | Grafika-ilustracja: wsparcie i rozwój zawodowy
gdzie publikowane będą materiały uzupełniające wiedzę przekazywaną na blogu - live'y, dyskusje, ćwiczenia i inne.
Brak komentarzy
Prześlij komentarz